Հունվարի 30-ին British Petroleum (BP) ընկերությունը հրապարակեց 2023 թվականի «Համաշխարհային էներգետիկայի հեռանկարներ» զեկույցը, որում ընդգծվում է, որ կարճաժամկետ հեռանկարում բրածո վառելիքը ավելի կարևոր է էներգետիկ անցման գործընթացում, սակայն համաշխարհային էներգամատակարարման պակասը, ածխածնի արտանետումները շարունակում են աճել, և այլ գործոններ, որոնք, ինչպես սպասվում է, կարագացնեն կանաչ և ցածր ածխածնային անցումը, ներկայացնում է համաշխարհային էներգետիկայի զարգացման չորս միտում և կանխատեսում է ցածր ածխաջրածնային զարգացում մինչև 2050 թվականը։
Հաշվետվությունը նշում է, որ կարճաժամկետ հեռանկարում բրածո վառելիքները կարևոր դեր կխաղան էներգետիկ անցման գործընթացում, սակայն համաշխարհային էներգիայի պակասը, ածխածնի արտանետումների շարունակական աճը և ծայրահեղ եղանակային երևույթների հաճախակի առաջացումը կարագացնեն գլոբալ էներգետիկայի կանաչ և ցածր ածխածնային անցումը։ Արդյունավետ անցումը պետք է միաժամանակ լուծի էներգետիկ անվտանգությունը, մատչելիությունը և կայունությունը։ Համաշխարհային էներգետիկ ապագան կցուցադրի չորս հիմնական միտում՝ ածխաջրածնային էներգիայի դերի անկում, վերականգնվող էներգիայի արագ զարգացում, էլեկտրաֆիկացման աստիճանի աճ և ցածր ածխաջրածնային օգտագործման շարունակական աճ։
Հաշվետվությունը ենթադրում է էներգետիկ համակարգերի էվոլյուցիան մինչև 2050 թվականը երեք սցենարների համաձայն՝ արագացված անցում, զրոյական զրոյական արտանետումներ և նոր էներգիա։ Հաշվետվությունը ենթադրում է, որ արագացված անցումային սցենարի դեպքում ածխածնի արտանետումները կնվազեն մոտ 75%-ով։ Զրոյական զրոյական սցենարի դեպքում ածխածնի արտանետումները կնվազեն ավելի քան 95%-ով։ Նոր դինամիկ սցենարի համաձայն (որը ենթադրում է, որ վերջին հինգ տարիների ընթացքում համաշխարհային էներգետիկայի զարգացման ընդհանուր իրավիճակը, ներառյալ տեխնոլոգիական առաջընթացը, ծախսերի կրճատումը և այլն, և գլոբալ քաղաքականության ինտենսիվությունը կմնան անփոփոխ հաջորդ հինգից 30 տարիների ընթացքում), համաշխարհային ածխածնի արտանետումները կհասնեն գագաթնակետին 2020-ական թվականներին և կնվազեցնեն համաշխարհային ածխածնի արտանետումները մոտ 30%-ով մինչև 2050 թվականը՝ 2019 թվականի համեմատ։
Հաշվետվությունը պնդում է, որ ցածր ածխաջրածինները կարևոր դեր են խաղում ցածր ածխածնային էներգիայի անցման գործում, հատկապես արդյունաբերության, տրանսպորտի և այլ դժվար էլեկտրաֆիկացված ոլորտներում: Կանաչ ջրածինը և կապույտ ջրածինը հիմնական ցածր ածխաջրածիններն են, և կանաչ ջրածնի կարևորությունը կբարձրանա էներգիայի փոխակերպման գործընթացի հետ մեկտեղ: Ջրածնի առևտուրը ներառում է տարածաշրջանային խողովակաշարային առևտուր՝ մաքուր ջրածնի տեղափոխման համար և ջրածնի ածանցյալների ծովային առևտուր:
Հաշվետվությունը կանխատեսում է, որ մինչև 2030 թվականը, արագացված անցման և զրոյական արտանետումների սցենարների դեպքում, ածխաջրածնային ցածր պահանջարկը կհասնի համապատասխանաբար 30 միլիոն տոննայի/տարի և 50 միլիոն տոննայի/տարի, ընդ որում՝ այս ցածր ածխաջրածնային ցածր արտանետումների մեծ մասը կօգտագործվի որպես էներգիայի աղբյուրներ և արդյունաբերական վերականգնող նյութեր՝ փոխարինելու բնական գազը, ածխի վրա հիմնված ջրածինը (որը օգտագործվում է որպես արդյունաբերական հումք՝ վերամշակման, ամոնիակի և մեթանոլի արտադրության համար) և ածուխը: Մնացածը կօգտագործվի քիմիական նյութերի և ցեմենտի արտադրության մեջ:
Մինչև 2050 թվականը պողպատի արտադրությունը կկազմի արդյունաբերական ոլորտում ածխաջրածնային ցածր ընդհանուր պահանջարկի մոտ 40%-ը, իսկ արագացված անցման և զրոյական արտանետումների սցենարների դեպքում ցածր ածխաջրածնային արտադրանքը կկազմի համապատասխանաբար ընդհանուր էներգիայի օգտագործման մոտ 5%-ը և 10%-ը։
Հաշվետվությունը նաև կանխատեսում է, որ արագացված անցման և զրոյական արտանետումների սցենարների դեպքում մինչև 2050 թվականը ջրածնի ածանցյալները կկազմեն ավիացիոն էներգիայի պահանջարկի համապատասխանաբար 10 տոկոսը և 30 տոկոսը, իսկ ծովային էներգիայի պահանջարկի՝ 30 տոկոսը և 55 տոկոսը, իսկ մնացածի մեծ մասը կուղղվի ծանր ճանապարհային տրանսպորտի ոլորտին։ Մինչև 2050 թվականը ցածր ածխաջրածնային և ջրածնային ածանցյալների գումարը կկազմի տրանսպորտի ոլորտում ընդհանուր էներգիայի օգտագործման համապատասխանաբար 10%-ը և 20%-ը՝ արագացված անցման և զրոյական արտանետումների սցենարների դեպքում։
Ներկայումս աշխարհի մեծ մասում կապույտ ջրածնի արժեքը սովորաբար ավելի ցածր է, քան կանաչ ջրածնի գինը, սակայն արժեքի տարբերությունը աստիճանաբար կնվազի՝ կանաչ ջրածնի արտադրության տեխնոլոգիաների զարգացմանը, արտադրության արդյունավետության բարձրացմանը և ավանդական բրածո վառելիքի գնի աճին զուգընթաց, ասվում է զեկույցում: Արագացված անցման և զրոյական արտանետումների սցենարի դեպքում, զեկույցը կանխատեսում է, որ կանաչ ջրածինը մինչև 2030 թվականը կկազմի ցածր ածխաջրածնի ընդհանուր ծավալի մոտ 60 տոկոսը, իսկ մինչև 2050 թվականը կհասնի 65 տոկոսի:
Հաշվետվությունը նաև ենթադրում է, որ ջրածնի առևտրի եղանակը կտարբերվի՝ կախված վերջնական օգտագործումից: Մաքուր ջրածին պահանջող կիրառությունների համար (օրինակ՝ արդյունաբերական բարձր ջերմաստիճանի տաքացման գործընթացներ կամ ճանապարհային տրանսպորտային միջոցներով տեղափոխում), պահանջարկը կարող է ներմուծվել համապատասխան տարածքներից խողովակաշարերի միջոցով. այն տարածքների համար, որտեղ անհրաժեշտ են ջրածնի ածանցյալներ (օրինակ՝ նավերի համար ամոնիակ և մեթանոլ), ջրածնի ածանցյալների միջոցով տեղափոխման արժեքը համեմատաբար ցածր է, և պահանջարկը կարող է ներմուծվել աշխարհի ամենաարժեքավոր երկրներից:
Օրինակ՝ Եվրոպական Միությունում զեկույցը կանխատեսում է, որ արագացված անցման և զրոյական արտանետումների սցենարի դեպքում ԵՄ-ն մինչև 2030 թվականը կարտադրի իր ցածր ածխաջրածինների մոտ 70%-ը, իսկ մինչև 2050 թվականը այդ ցուցանիշը կնվազի մինչև 60%: Ցածր ածխաջրածինների ներմուծման մոտ 50%-ը մաքուր ջրածնի կներմուծվի խողովակաշարերով Հյուսիսային Աֆրիկայից և այլ եվրոպական երկրներից (օրինակ՝ Նորվեգիա, Մեծ Բրիտանիա), իսկ մնացած 50%-ը կներմուծվի ծովային ճանապարհով՝ համաշխարհային շուկայից՝ ջրածնի ածանցյալների տեսքով:
Հրապարակման ժամանակը. Փետրվար-06-2023