30 იანვარს, British Petroleum-მა (BP) გამოაქვეყნა 2023 წლის ანგარიში „მსოფლიო ენერგეტიკული პერსპექტივები“, რომელშიც ხაზგასმულია, რომ ენერგეტიკული გარდამავალი პერიოდისთვის წიაღისეული საწვავი მოკლევადიან პერსპექტივაში უფრო მნიშვნელოვანია, თუმცა გლობალური ენერგომომარაგების დეფიციტი, ნახშირბადის გამონაბოლქვი კვლავ იზრდება და სხვა ფაქტორები, სავარაუდოდ, დააჩქარებს მწვანე და დაბალნახშირბადიან გარდამავალ პერიოდს. ანგარიშში წარმოდგენილია გლობალური ენერგეტიკის განვითარების ოთხი ტენდენცია და პროგნოზირებულია ნახშირწყალბადების დაბალი შემცველობის განვითარება 2050 წლამდე.
ანგარიშში აღნიშნულია, რომ მოკლევადიან პერსპექტივაში, წიაღისეული საწვავი მნიშვნელოვან როლს შეასრულებს ენერგეტიკული გარდამავალი პროცესის განვითარებაში, თუმცა გლობალური ენერგიის დეფიციტი, ნახშირბადის გამონაბოლქვის უწყვეტი ზრდა და ექსტრემალური ამინდის ხშირი შემთხვევები დააჩქარებს გლობალურ ენერგეტიკულ „მწვანე“ და დაბალნახშირბადიან გადასვლას. ეფექტური გადასვლა ერთდროულად უნდა ითვალისწინებდეს ენერგეტიკულ უსაფრთხოებას, ხელმისაწვდომობას და მდგრადობას; გლობალური ენერგეტიკული მომავალი ოთხ ძირითად ტენდენციას აჩვენებს: ნახშირწყალბადების ენერგიის როლის შემცირებას, განახლებადი ენერგიის სწრაფ განვითარებას, ელექტროფიკაციის მზარდ ხარისხს და დაბალი ნახშირწყალბადების გამოყენების უწყვეტ ზრდას.
ანგარიში ენერგეტიკული სისტემების ევოლუციას 2050 წლამდე სამი სცენარის მიხედვით ვარაუდობს: დაჩქარებული გადასვლა, წმინდა ნულოვანი და ახალი ენერგია. ანგარიში ვარაუდობს, რომ დაჩქარებული გარდამავალი სცენარის შემთხვევაში, ნახშირბადის გამოყოფა დაახლოებით 75%-ით შემცირდება; წმინდა ნულოვანი სცენარის შემთხვევაში, ნახშირბადის გამოყოფა 95%-ზე მეტით შემცირდება; ახალი დინამიური სცენარის შემთხვევაში (რომელიც ვარაუდობს, რომ ბოლო ხუთი წლის განმავლობაში მსოფლიო ენერგეტიკის განვითარების საერთო სიტუაცია, მათ შორის ტექნოლოგიური პროგრესი, ხარჯების შემცირება და ა.შ., და გლობალური პოლიტიკის ინტენსივობა უცვლელი დარჩება მომდევნო ხუთიდან 30 წლამდე), გლობალური ნახშირბადის გამოყოფა პიკს 2020-იან წლებში მიაღწევს და გლობალურ ნახშირბადის გამოყოფას 2050 წლისთვის დაახლოებით 30%-ით შეამცირებს 2019 წელთან შედარებით.
ანგარიშში აღნიშნულია, რომ დაბალი ნახშირწყალბადები მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ დაბალი ნახშირბადის ენერგეტიკულ გარდამავალ პროცესში, განსაკუთრებით მრეწველობაში, ტრანსპორტსა და სხვა სექტორებში, რომელთა ელექტრიფიკაცია რთულია. მწვანე წყალბადი და ლურჯი წყალბადი ძირითადი დაბალი ნახშირწყალბადებია და მწვანე წყალბადის მნიშვნელობა ენერგიის ტრანსფორმაციის პროცესთან ერთად გაიზრდება. წყალბადით ვაჭრობა მოიცავს რეგიონულ მილსადენებით ვაჭრობას სუფთა წყალბადის ტრანსპორტირებისთვის და წყალბადის წარმოებულებით საზღვაო ვაჭრობას.
ანგარიში პროგნოზირებს, რომ 2030 წლისთვის, დაჩქარებული გარდამავალი და ნულოვანი ემისიის სცენარების პირობებში, დაბალი ნახშირწყალბადების მოთხოვნა წელიწადში შესაბამისად 30 მილიონ ტონას და 50 მილიონ ტონას მიაღწევს, ხოლო ამ დაბალი ნახშირწყალბადების უმეტესობა გამოიყენება ენერგიის წყაროებად და სამრეწველო აღმდგენი აგენტებად ბუნებრივი აირის, ნახშირზე დაფუძნებული წყალბადის (გამოიყენება სამრეწველო ნედლეულად გადამუშავებისთვის, ამიაკისა და მეთანოლის წარმოებისთვის) და ნახშირის ჩასანაცვლებლად. დანარჩენი გამოყენებული იქნება ქიმიკატებსა და ცემენტის წარმოებაში.
2050 წლისთვის ფოლადის წარმოება სამრეწველო სექტორში ნახშირწყალბადების დაბალი მოთხოვნის დაახლოებით 40%-ს დაიკავებს, ხოლო დაჩქარებული გარდამავალი და ნულოვანი ემისიების სცენარების პირობებში, დაბალი ნახშირწყალბადები, შესაბამისად, მთლიანი ენერგიის მოხმარების დაახლოებით 5%-ს და 10%-ს შეადგენს.
ანგარიში ასევე პროგნოზირებს, რომ დაჩქარებული გარდამავალი და ნულოვანი ენერგომოხმარების სცენარების მიხედვით, 2050 წლისთვის წყალბადის წარმოებულები ავიაციის ენერგიის მოთხოვნის შესაბამისად 10%-ს და 30%-ს, ხოლო საზღვაო ენერგიის მოთხოვნის შესაბამისად 30%-ს და 55%-ს შეადგენენ, დანარჩენის უმეტესი ნაწილი კი მძიმე საავტომობილო ტრანსპორტის სექტორს მოხმარდება; 2050 წლისთვის დაბალი ნახშირწყალბადების და წყალბადის წარმოებულების ჯამი ტრანსპორტის სექტორში მთლიანი ენერგიის მოხმარების შესაბამისად 10%-ს და 20%-ს შეადგენს, დაჩქარებული გარდამავალი და ნულოვანი ენერგომოხმარების სცენარების მიხედვით.
ამჟამად, მსოფლიოს უმეტეს ნაწილში ლურჯი წყალბადის ღირებულება, როგორც წესი, უფრო დაბალია, ვიდრე მწვანე წყალბადის, თუმცა, ფასთა შორის სხვაობა თანდათან შემცირდება, რადგან მწვანე წყალბადის წარმოების ტექნოლოგია განვითარდება, წარმოების ეფექტურობა გაიზრდება და ტრადიციული წიაღისეული საწვავის ფასი გაიზრდება, ნათქვამია ანგარიშში. დაჩქარებული გარდამავალი პერიოდისა და ნულოვანი ემისიის სცენარის პირობებში, ანგარიში პროგნოზირებს, რომ 2030 წლისთვის მწვანე წყალბადი დაბალი ნახშირწყალბადების მთლიანი შემცველობის დაახლოებით 60 პროცენტს შეადგენს, ხოლო 2050 წლისთვის ეს მაჩვენებელი 65 პროცენტამდე გაიზრდება.
ანგარიშში ასევე ნათქვამია, რომ წყალბადით ვაჭრობის წესი საბოლოო მოხმარების მიხედვით განსხვავდება. სუფთა წყალბადის მოთხოვნის მქონე აპლიკაციებისთვის (მაგალითად, სამრეწველო მაღალტემპერატურული გათბობის პროცესები ან საგზაო სატრანსპორტო საშუალებების ტრანსპორტირება), მოთხოვნის იმპორტი შესაძლებელია შესაბამისი ტერიტორიებიდან მილსადენების საშუალებით; იმ ადგილებში, სადაც საჭიროა წყალბადის წარმოებულები (მაგალითად, გემებისთვის ამიაკი და მეთანოლი), წყალბადის წარმოებულებით ტრანსპორტირების ღირებულება შედარებით დაბალია და მოთხოვნის იმპორტი შესაძლებელია მსოფლიოს ყველაზე მომგებიანი ქვეყნებიდან.
მაგალითად, ანგარიში პროგნოზირებს, რომ დაჩქარებული გარდამავალი და ნულოვანი ემისიის სცენარის პირობებში, ევროკავშირი 2030 წლისთვის დაბალი შემცველობის ნახშირწყალბადების დაახლოებით 70%-ს გამოიმუშავებს, ხოლო 2050 წლისთვის ეს მაჩვენებელი 60%-მდე შემცირდება. დაბალი შემცველობის ნახშირწყალბადების იმპორტიდან სუფთა წყალბადის დაახლოებით 50 პროცენტი მილსადენებით ჩრდილოეთ აფრიკიდან და სხვა ევროპული ქვეყნებიდან (მაგ. ნორვეგია, დიდი ბრიტანეთი) შემოიტანება, ხოლო დანარჩენი 50 პროცენტი ზღვით შემოიტანება გლობალური ბაზრიდან წყალბადის წარმოებულების სახით.
გამოქვეყნების დრო: 2023 წლის 6 თებერვალი